- You can use the 'AND' / 'OR' / 'NOT' option for the things you want to add or remove. - You can return to normal search by pressing the Cancel button.
Ürkün, 1916 yılında Türkistan halklarının Rusya Çarlığına karşı gerçekleştirdiği ayaklanmaya verilen adlardan biridir. Bazı kaynaklarda 1916 Yedisu Ayaklanması adıyla da geçmektedir. Sovyet döneminde yapılan bazı ilmî çalışmalarda emperyalizme karşı ayaklanma, millî hareket, kızıl kırgın gibi isimlerle de nitelendirilmiştir. Kırgızistan’da ve Kırgız edebiyatında ise Ürkün adıyla anılır. Ayaklanma, ağırlıklı olarak Batı Türkistan sınırları içerisinde cereyan etmiştir. Rusya Çarlığının Türkistan topraklarını sömürgeleştirme çabaları, Çarlık rejiminin gönderdiği idarecilerin halkı sömürmesi, yerl ...More
Дүйнөдөгү эң көлөмдүү эпикалык чыгармалардын бири “Манас” экени талашсыз. “Манас” дастаны кыргыз элинин жалпы маданиятын, тарыхын, үрп-адатын, этнографиясын жб. чагылдырган чыгарма болуусу менен коомубузда кыргыз элинин энциклопедиясы деп да аталганы маалым. “Манас” бул жагынан алганда этно-маданий, тарыхый маалыматтарды берүү менен катар тилдик каражаттарынын да зор казынасы болуп эсептелет. Бул макалада “Манас” дастанынын Жүсүп Мамай вариантында кездешкен айрым тилдик фактылар иликтөөгө алынат. Тактап айтканда, бул вариантта кездешкен чакчылдын –галы формасы азыркы адабий кыргыз тилиндеги –г ...More
«Замана» темасы кыргыз адабиятында көптөн бери талкууланып, бирок ушул күнгө чейин түйүнү чечилбей келе жаткан маселелердин бири. Айталы, замана ырлары көркөм идеялык мазмуну жагынан да, жанрдык табияты боюнча да так аныктамасын ала элек. Бул маселени чечүүдө «замана» темасын колго алган изилдөөлөрдү хронологиялык тартипте кароо талапка ылайык. Анткени, маселенин изилдениш тарыхына көз чаптыруу ага берилген айрым сыпаттамалардын берилиш себебин түшүнүүнү оңойлотот.
Макалада «замана» поэзиясынын теориялык маселелеринин изилденүү деңгээли, багыты жана ага берилген айрым аныктамалар туурасында ой ...More
Биздин бул макалабыз кыргыз тилиндеги көп кетирилген каталар тууралуу болмокчу. Бул макаланы жазуудагы максатыбыз – жалпы элдик тилдин бириккен формасы болгон кыргыз адабий тилинин системага келтирилген бирдиктүү нормасын сактоо, кыргыз адабий тилинин орфографиялык, орфоэпиялык, стилистикалык, пунктуациялык эрежелерин сактоо жана нормага салынган адабий тилдин эрежелеринин одоно бузулууларына жол бербөө. Кыргыз тилиндеги көп кетирилген каталарды белгилеп көрсөтүү аркылуу ал каталардын кетирилбөөсү жана буларга өзгөчө көңүл бөлүнүүсү керектигин эскертүү, кыргыз адабий тилиндеги бирдиктүү нормал ...More
Eski devirlerden bu yana harfler üzerine pek çok söz söylenmiş, çok değişik akım ve anlayışlar oluşmuş ve harflerin biçim, okunuş, diziliş ve görünüşleri üzerine sayısız tahliller yapılmış, inanışlar meydana getirilmiştir. Klasik Osmanlı şairleri de eski şiirin biçim ve muhteva gibi katı kuralları içerisinde, bir anlamda belki şairlik güçlerini göstermek maksadıyla harflerin biçim özelliklerini şiirde kullanarak birtakım oyunlar yapmışlardır. Bu harf oyunları hemen hemen bütün klasik şairlerin şiirlerinde az da olsa mevcuttur. Ancak bu durum, kimi şairlerin (Necâtî, Emrî, Zâtî, Cemîlî vb.) şii ...More
“Манас” эпосун изилдеген окумуштуулардын басымдуу бөлүгү бул эпос менен байыркы түрк (руникалык) жазма эстеликтеринин ортосундагы мазмундук, көркөмдүк окшоштуктарга көңүл бурушкан. Өзгөчө, “Манас” эпосунун генезисин изилдеген А. Н. Бернштам, Р. Кыдырбаева, А. Бакиров ж.б. окумуштуулар эпосто чагылдырылган жашоонун, тарыхый окуялардын, коомдук-этнографиялык кубулуштардын негизинде VII-X кылымдардагы байыркы түрк/кыргыз доору жатканын болжолдошкон. Чындыгында эле “Манас” эпосу менен байыркы түрк (руникалык) жазма эстеликтеринин, байыркы түрк доорунун ортосунда биртоп окшоштуктар бар. Алардын бир ...More
Роман - кыскача айтканда, болуп ѳткѳн же боло турган окуяларды бир бүтүн нерсе катары кара сѳз түрүндѳ баяндаган адабий жанр. Taрых - бүгүнкү күн менен ѳткѳндү байланыштырып турган кѳпүрѳ болуп эсептелет. Кыргыз адабиятында тарыхый роман түрү бардык тоскоолдуктарга карабай, 1960-ж. күч ала баштаган. 1991-ж. кийин, башкача айтканда Кыргызстан эгемендүүлүгүн колго алгандан кийин башка тармактардагыдай, тарыхый роман түрүндө да жазуучулар эгемендүүлүккө ээ болгон жана айрыкча тарыхый-биографиялык романдар жазыла баштаган. “Манас” дастаны менен дүйнѳнү дүңгүрѳткѳн кыргыздардын оозеки адабияты абда ...More
“Манас” эпосунда жана айрым чыгармаларда азыркы кыргыз тилинде активдүү колдонулбаган жана грамматикага арналган эмгектерде каралбаган /+дайын/ мүчөсү бар. Бул мүчө бир нерсенин кыймыл-аркетин, жүрүм-турумун экинчи бир нерсенин кыймыл-аракетине, жүрүм-турумуна салыштырып көрсөткөн, алардын окшош экендигин белгилеген сын-сыпат тактооч сөздөрдү жасайт. Мисалы, “Манас” эпосунда “Камандайын чалышып” сүйлөмүндө каман зат атоочуна жалганган /+дайын/ мүчөсү камандай болуп деген маани берген камандайын тактооч сөзүн жасаган.
Макалада улуттук маданияттын бир түрү болгон “той” түшүнүгү аркылуу кыргыз элинин таанып билүүсү, көз карашы, этноменталдык өзгөчөлүгү ачып көрсөтүлөт.
Тил илиминде тил менен маданияттын өз ара байланышы, тилди окуп-үйрөнүү аркылуу маданияттын формасын окуп-үйрөнүү маселелери негизги делип эсептелинет. Маданият – бул адамзаттын коомдогу жетишкендиктеринин (акыл-ойдун, илим-билимдин ж.б.) жыйындысы. Ар бир улут өз элинин маданиятын ар башкача чагылтат. Ал ошол элдин үрп-адатынан, жашоо-турмуш маданиятынан, жүрүш-туруш, сүйлөө маданиятынан көрүнөт. Мисалы, түрк элдеринин руханий маданиятында, б ...More
Modern Kırgız edebiyatı XX. yüzyılın başlarında Sovyet edebiyatının bir parçası olarak ortaya çıkmıştır. Kırgız edebiyatının ortaya çıkış sürecine amatör bir ruhla katkıda bulunmak isteyen birçok yazarın hayal dünyası Sovyet rejiminin belirlediği çizgilerle sınırlandırılmıştır. Aalı Tokombayev Kırgız edebiyatının kurucu isimlerinin başında gelir. Tüm sanatını ve hayatını komünist parti ilkelerine ve Sosyal gerçekçilik akımına göre şekillendirmiştir. Aalı Tokombayev edebiyat sanatının birçok türünde eser kaleme almış olmasına rağmen, daha çok şairliği ile ön plana çıkmıştır. Aalı Tokombayev’in ...More
Sovyet edebiyat araştırmacıları genellikle Komünist partinin belirlediği Sosyalist Realizm ilkeleri doğrultusunda edebi değerlendirmeler yapmışlardır. Salican Cigitov | un en önemli özelliklerinden biri resmî görüşü eleştirmesi ve özgün çalışmalarını parti ilkelerine rağmen bağımsız olarak yayımlamasıdır. Örneğin bütün Kırgız edebiyat tarihleri Kırgız edebiyatının başlangıcını komünist şair Aalı Tokombaev | e dayandırırken Cigitov hazırladığı doktora tezinde Kasım Tınıstanov ve Sıdık Karaçev gibi milliyetçi oldukları gerekçesiyle katledilen kalemlerin Tokombaev | den yıllar önce Kırgız edebiya ...More