Kırgız Türklerinin Halk Hekimliğinde Mitolojik Bir Sağaltım Unsuru: Kaplumbağa ve Yumurtası

Türk mitolojisinde kaplumbağa sembolizmi büyük ölçüde Çin ve Hint inanışları temelinde gelişmiştir. Kaplumbağa doğurganlığın, uzun yaşamın ve ölümsüzlüğün sembolü olarak çeşitli inanış ve pratiklerle gündelik yaşantının içinde yer edinen bir hayvandır. Yumurta ise mitolojide yaratılış söylencelerinin başlangıcı ve doğurganlığın sembolü olarak görülmektedir. Kaplumbağa ve yumurta bahsedilen özelliklerin yanı sıra Türk kültüründe şifasına başvurulan iki önemli unsur olarak sağaltımda etkin rol oynamaktadır. Kırgız Türklerinin halk hekimliği pratiklerinde kaplumbağa ve yumurtası; kanser, çeşitli bebek rahatsızlıkları, kadın hastalıkları, böbrek rahatsızlıkları, kısırlık, kellik gibi bedensel hastalıkların ve baht açma, korku ve nazar gibi ruhsal rahatsızlıkların sağaltımında kullanılmaktadır. Nitekim kaplumbağanın zorluklara dayanan kabuğu göçebe kültüre ait yaşam koşulları ile doğrudan ilintilidir ve bu maksatla güçlü, dayanıklı ve sabırlı insanı çağrıştırmaktadır. Kaplumbağa ve yumurtasının mitik anlamının gündelik yaşantının içinde yinelenmesini de sağlayan geleneksel tedavi pratikleri toplumsal belleğin korunması ve nesilden nesile aktarılması adına önem taşır. Bu çalışmada, bir şifa unsuru olarak görülen kaplumbağa ve yumurtasına ilişkin halk inanışları, kaplumbağa ve yumurtasının Kırgız Türklerinin halk hekimliğindeki görünümü ve mitolojik kökeni değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Türk mitolojisi, Kırgız Türkleri, Halk hekimliği, Kaplumbağa, Yumurta