Kırgız Toplumunda Evlilik Türleri

Her toplum, aileye kurumsal bir değer kazandırmak amacıyla evlenmeyi kendine özgü çeşitli normlarla çerçevelendiği görülür. Evlilik türleri de dikkate alınan bu norm ve uygulamaların başında gelir. Bu normlar örf, adet, gelenek, görenek ve töreler aracılığıyla fonksiyonel bir nitelik kazanır. Evlilik türleri konusunda geçmişten günümüze genel hatlarıyla bazı küçük farklılıklar bulunsa da örf âdet ve geleneklerin esas itibariyle bütün canlılığını koruduğu gözlenmektedir. Kırgız toplumunda da çeşitli evlilik türlerine rastlanmakla beraber, tarihi süreç içerisinde mevcut olan evlilik türlerinin bugün gelinen noktada halen devamlılığını sürdürmesine karşın anlayış, düşünce ve uygulama bakımından bazı değişikliklere maruz kaldığı açıktır. Buna rağmen bugün dahi özellikle geleneksel evlilik türlerinin Kırgız toplumunun aile kurmadaki vazgeçilmez unsurları olduğundan bahsetmek mümkündür. Evlilik türleri açısından akrabalık ilişkileri, görücü, kız kaçırma, bel kuda, beşik kertme, berdel, kayın-baldız evliliği, çok eşlilik, iç güveyi gibi usuller ile birlikte yaşama haline ilişkin uygulamaların tarihi seyri ve bugünü merak konusudur. Söz konusu makalede, Kırgız toplumunda evlilik türlerinin gelişimi ve tarihi izleri üzerinde durulurken Kırgız ailesiyle ilgili yapılmış etnografik ve folklorik kaynaklardan faydalanılarak tarihi yaklaşım ortaya konmaya gayret edilmiş, Çağdaş Kırgız Ailesinin Geleneksel-Yeniliksel Meseleleri (Sosyolojik Analiz) adlı çalışma çerçevesinde Kırgızistan genelinde Haziran-Kasım 2013 tarihleri arasında 1200 Kırgız ailesi ile yüz yüze yürütülen anket sonuçlarından elde edilen veriler ışığında ampirik yöntemle de Kırgız toplumunda tarihi süreç içerisinde mevcut olan evlilik türlerinin günümüz Kırgız aile kurma olgusunda ne oranda yaşadığı ve muhafaza edildiği hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar KelimelerKırgızistan, Kırgız, evlilik türleri, akrabalık ilişkileri, tercihli evlilik, bel kuda, beşik kertme, berder, levirat, sorarat