Elazığ İlindeki Küçük Ölçekli Süt Sığırı İşletmelerinde Subklinik Mastitis Prevalansı, Süt Bileşenine Etki Eden Faktörler ve Bunlar Arasındaki İnteraksiyonların Araştırılması = Investigation of Subclinical Mastitis Prevalence, Factors Affecting Milk Component and Interactions Between These in Small-Scale Dairy Cattle Farms in Elazig Province

Bu çalışmanın amacı küçük ölçekli işletmelerde yetiştirilen farklı ırk ineklerde mastitis prevalansı, bu işletmelerden elde edilen süt örneklerinde bakteri üreme oranları ve süt bileşenine etki eden faktörlerin araştırılmasıdır. Bu çalışmada farklı ırklardan (Simental, Montofon ve Holstein) yaşları 2-8 arasında değişen, primipar ve multipar olan 211 inek kullanıldı. California Mastitis Test (CMT) sonucuna göre, 150 inek pozitif reaksiyon verirken (%71,09), 61 inek ise CMT negatif (-) reaksiyon verdi (%28,91). Çalışmada kullanılan 211 ineğe ait 844 meme lobundan 16 meme lobu kör olduğu için çalışma dışında tutuldu. Çalışmaya dahil edilen 828 meme lobundan 438 meme lobu (%52,90) CMT (-) ve 390 (%47,10) meme lobu CMT pozitif bulundu. CMT pozitif meme loblarında bakteri üreme oranı %92,11 olarak bulundu. En fazla Staphylococcus aureus (S. aureus) tespit edildi (%30,99). Yağ oranı en düşük CMT (-) (%4,48 ± 0,12)’de görüldü. Protein (%3,51 ± 0,02), laktoz (%5,28 ± 0,04), yağsız kuru madde (YKM) (%9,68 ± 0,07) ve mineral madde (%0,75 ± 0,01) oranları en düşük CMT (+++) grubunda görüldü. Dansite (1.033,22 ± 0,19 kg/m3) en yüksek CMT (-) grubunda bulunurken, elektrik iletkenliği de (4,69 ± 0,01 mS/cm) en yüksek CMT (+++) grubunda tespit edildi. En düşük yağ oranına (%3,86 ± 0,27) 3. laktasyonda rastlandı. Laktoz (%5,52 ± 0,04), YKM (%10,08 ± 0,07) ve protein (%3,66 ± 0,03) oranları 3. laktasyondaki ineklerde yüksek bulundu. Dahası, 3. laktasyondaki ineklerin süt elektrik iletkenliği (4,40 ± 0,03 mS/cm) en düşük değere sahipken, dansitesi (1.034,02 ± 0,44 kg/m3) yüksek bulundu. Kademeli meme formlarından (573,84 ± 63,11 hücre⁄ml) elde edilen sütlerde somatik hücre sayısı (SHS) yüksek bulunurken, laktoz oranı dışında süt kompozisyonu bakımından istatistiksel fark olmadığı anlaşıldı. Silindirik meme başı (383,02 ± 43,70 hücre⁄ml) ve düz meme ucu şekli (370,79 ± 43,61 hücre⁄ml) bulunan meme loblarından elde edilen sütlerde SHS düşük bulundu. Koltuk meme formunda (%15,2) bakteri üreme oranı düşük görülürken, sarkık (%27,6) ve kademeli (%29,9) meme formuna sahip ineklerde bakteri üreme oranları yüksek bulundu. Sonuç olarak, subklinik mastitisin yaygın olduğu ve bu hastalığa en çok S. aureus’un neden olduğu görüldü. Mastitisin azaltılması için koruyucu önlemlerin uygulanması özellikle de S. aureus’a karşı koruyucu önlemlerin alınması gerekmektedir. Koltuk meme formu ve silindirik meme başına sahip ineklerin yetiştiricilikte kullanılması, mastitisin azalmasına katkı sağlayacağı kanaatine varıldı.

The aim of this study is to investigate the prevalence of mastitis in different breed cows raised in small-scale farms, bacterial growth rates in milk samples obtained from these farms, and the factors affecting the milk component. 211 cows were used in this study. According to the results of the California Mastitis Test (CMT), 150 cows have positive reaction, while 61 cows have a negative (-) reaction. Of the 828 quarters included in the study, 438 (52.90%) quarters were found to be CMT (-) and 390 (47.10%) quarters were found to be CMT positive. Of 390 positive quarters, 181 (46.41%) were determined as CMT (+), 96 (24.62%) as CMT (++), and 113 (28.97%) as CMT (+++). The lowest fat ratio was seen in CMT (-) (4.48% ± 0.12%). Protein (3.51 ± 0.02%), lactose (5.28 ± 0.04%), solid-non-fad (SNF) (9.68 ± 0.07), and mineral matter (0.75% ± 0.01%) rates were the lowest in the CMT (+++) group. Density (1,033.22 ± 0.19 kg/m3) was found in the highest CMT (-) group, while electrical conductivity (4.69 ± 0.01 mS/cm) was highest in the CMT (+++) group. The lowest fat rate is observed in the third lactation (3.86% ± 0.27). The rates of lactose (5.52 ± 0.04), SNF (10.08 ± 0.07), and protein (3.66% ± 0.03) were found to be high in cows of this lactation number. Moreover, the milk electrical conductivity of the cows with this lactation number (4.40 ± 0.03 mS/cm) had the lowest value, while the density was found to be high (1.034.02 ± 0.44 kg/m3). While the somatic cell count (SCC) was found to be high in milk obtained from rear-heavy udder form (573.84 ± 63.11 cells⁄ml), it was found that there was no statistical difference in terms of milk composition except protein ratio. SCC was found to be low in milk obtained from quarters with cylindrical teat (383.02 ± 43.70 cell⁄ml) and flat teat end shape (370.79 ± 43.61 cell⁄ml). Bacterial growth was low in trough-shaped udder form, while bacterial growth rates were found to be high in cows with pendulous and rear-heavy udders. As a result, it was seen that the prevalence of subclinical mastitis is high in Elazig province, therefore milk SCC is high and milk composition may be affected.