Дүйнөдөгү эң көлөмдүү эпикалык чыгармалардын бири “Манас” экени талашсыз. “Манас” дастаны кыргыз элинин жалпы маданиятын, тарыхын, үрп-адатын, этнографиясын жб. чагылдырган чыгарма болуусу менен коомубузда кыргыз элинин энциклопедиясы деп да аталганы маалым. “Манас” бул жагынан алганда этно-маданий, тарыхый маалыматтарды берүү менен катар тилдик каражаттарынын да зор казынасы болуп эсептелет. Бул макалада “Манас” дастанынын Жүсүп Мамай вариантында кездешкен айрым тилдик фактылар иликтөөгө алынат. Тактап айтканда, бул вариантта кездешкен чакчылдын –галы формасы азыркы адабий кыргыз тилиндеги –г ...Daha fazlası
В литературоведении и критике в основном были прослежены связи творчества Ч. Айтматова с фольклором, рассматривалось влияние на него русской литературы, на втором же плане оказались вопросы влияния на творчество писателя литератур, культур, творческого наследия, истории, этнографии народов, близких по происхождению. Проблема взаимодействия и взаимовлияния традиций литературного наследия тюркоязычных народов, в частности, кыргызского и казахского, рассматривается на примере творчества Ч. Айтматова и М. Ауэзова. Огромна роль художественно-эстетического феномена романа «Путь Абая», отразившего в ...Daha fazlası
Интерес современных кыргызских писателей к теме народного восстания 1916 года в Кыргызстане вызван появлением новых взглядов на исторические события минувших лет, обусловленных новой социально-политической обстановкой в стране. Интерпретация темы национально-освободительного движения в повести Б. Максутова «Кызыл кыргын, кандуу кармаш» («Красная бойня, кровавая схватка»), романах К. Ашымбаева «Азат көчү» («Кочевье свободы») и А. Койчиева «Мисмилдирик» («Уничтожение») является объектом научного исследования в данной статье. В новых произведениях о восстании 1916 года наблюдается высокая степень ...Daha fazlası
Zamirler dil bilgisi kitaplarında üç kişi (birinci, ikinci, üçüncü) ve genellikle iki sayı (teklik, çokluk) kategorisiyle sınıflandırılır. Bununla birlikte çokluk birinci kişi kapsayan/kapsamayan (inclusive/exclusive) ayrımı da sergiler. Bu ayrım dinleyicinin konuşmacı tarafından ilgili eyleme dahil edilip edilmemesi temeline dayanmaktadır ve Türk dillerinde yalnızca bağlamdan hareketle tespit edilebilmektedir. Fiil çekiminde ise kapsayan-kapsamayan ayrımı yerleşmemiştir. Türk dillerinin fiil çekiminde ikili ve çoklu kapsayan olarak adlandırılabilecek başka bir ayrım bulunmaktadır: İkili kapsa ...Daha fazlası
Türk dünyasının bin senelik destan geleneğini, tarihini, kültürünü ve dünya görüşünü kendi içinde barındıran Manas Destanı’nda, çağdaş Türk lehçelerinde kullanılmayan birçok kelime geçmektedir. Bu kelimelerin bazıları sadece belirli durumlarda söylenen kalıp metinlerde yer almaktadır. Bu kelimelerden biri de tarihî Türk lehçelerinde ve Klasik Türk Edebiyatı’nda güç, kudret, güçlü, güzel ve olgun anlamlarında kullanılan Türk kelimesidir. Söz konusu kelime Manas Destanı’nın söylendiği Kırgız Türkçesinde hiç görülmez. Hatta diğer Türk lehçelerinde de geçmemektedir. Ancak, geçmiş asırların kültürü ...Daha fazlası
Makalede Köktürk harfli Yenisey yazıtlarında geçen kişi adlarının yapısındaki kelimeler ele alınarak kültürel dil bilim açısından incelenmiştir. Çünkü Köktürk harfli Yenisey yazıtları Türkçenin en eski yazılı metinleri olarak Eski Türk halklarının kültürünü, felsefesini ve toplum hayatını araştırmamız ve anlamamız açısından çok büyük önem arz etmektedir. Kişi adları kültürel değerleri, felsefi bilgileri içermesi bakımından dilin en önemli birimidir. Dolayısıyla eski metinler kültürel dilbilim açısından incelenirken ele alınacak ilk veri kişi adları ve onları oluşturan kelimelerdir. Makalemizde ...Daha fazlası
«Замана» темасы кыргыз адабиятында көптөн бери талкууланып, бирок ушул күнгө чейин түйүнү чечилбей келе жаткан маселелердин бири. Айталы, замана ырлары көркөм идеялык мазмуну жагынан да, жанрдык табияты боюнча да так аныктамасын ала элек. Бул маселени чечүүдө «замана» темасын колго алган изилдөөлөрдү хронологиялык тартипте кароо талапка ылайык. Анткени, маселенин изилдениш тарыхына көз чаптыруу ага берилген айрым сыпаттамалардын берилиш себебин түшүнүүнү оңойлотот.
Макалада «замана» поэзиясынын теориялык маселелеринин изилденүү деңгээли, багыты жана ага берилген айрым аныктамалар туурасында ой ...Daha fazlası
Биздин бул макалабыз кыргыз тилиндеги көп кетирилген каталар тууралуу болмокчу. Бул макаланы жазуудагы максатыбыз – жалпы элдик тилдин бириккен формасы болгон кыргыз адабий тилинин системага келтирилген бирдиктүү нормасын сактоо, кыргыз адабий тилинин орфографиялык, орфоэпиялык, стилистикалык, пунктуациялык эрежелерин сактоо жана нормага салынган адабий тилдин эрежелеринин одоно бузулууларына жол бербөө. Кыргыз тилиндеги көп кетирилген каталарды белгилеп көрсөтүү аркылуу ал каталардын кетирилбөөсү жана буларга өзгөчө көңүл бөлүнүүсү керектигин эскертүү, кыргыз адабий тилиндеги бирдиктүү нормал ...Daha fazlası
Bu makalede Kazakistan’da bulunan yazıtlardan Koytubek Yazıtı ele alınarak üzerinde okuma ve anlamlandırma teklifli yapılmıştır. Çünkü söz konusu yazıt üzerinde İ. L. Kızlasov’un yaptığı okuma ve anlamlandırma çalışmasına göre bu yazıtta Köktürk yazısının Köktürkçe adı geçmektedir. Dolayısıyla Köktürk yazıt bilimi açısından büyük önem arz etmektedir. Bundan nedenle söz konusu yazıt üzerindeki çalışmaları değerlendirmek ve bu görüşün doğru olup olmadığı konusunda kendi görüşümüzü ifade etmek istedik. Çalışma sonucunda araştırma ve incelemeye konu olan yazıttaki bazı kelimelerin yanlış okunduğu ...Daha fazlası
Makalede Köktürk harfli Altay yazıtlarından Bar-Burgazı II (A 21) yazıtı ele alınarak üzerinde okuma ve anlamlandırma denemesi yapılmıştır. Daha önce tutuk şeklinde okunup unvan olarak anlamlandırılan yazıt üzerinde epigrafik belgeleme yaptığımızda 6 harften oluşan yazıtın bir harfinin yanlış anlamlandırıldığı, bir harflin ise hiç okunmadığı ortaya çıkmıştır. Örneğin, daha önce yazıt üzerinde çalışma yapan bilim adamları tarafından o, u seslerini bildiren U harfi olarak açıklanan işaret bizim epigrafik belgeleme çalışmamızın neticesinde m sesini yansıtan M harfi olduğu belli olmuştur. dZMtUt ş ...Daha fazlası
Makalede Dağlık Altay?daki Kalbak-Taş yazıtlarından Kalbak-Taş XX (A 43) ve Kalbak-Taş XXI (A 44) yazıtları ele alınarak üzerinde yeni okuma ve anlamlandırma teklifleri ileri sürülmüştür. „ig(e)n: b(e)z(e)g(e)li / b(e)z(e)gli: k(a)r(ı)m n(e) y(e)g (o)l: (e)ş(i)k b(e)n y(e)g (e)r (Geyikleri bezemek için / bezeyen elim ne iyi! Eşik ben iyi erim)?şeklinde okunan ve anlamlandırılan Kalbak-Taş XXI yazıtının „ig(e)n(i)g: b(e)d(i)zg(e)li: uz (e)rm(i)ş (Geyik (resimlerini) resmetmede ustaymış)? şeklinde okunan ve anlamlandırılan Kalbak-Taş XX yazıtı ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Yani Eşik adlı ...Daha fazlası